Ryszard Kapuscinski was een Poolse journalist, schrijver en dichter. Lees verder
Ryszard Kapuscinski was een Poolse journalist, schrijver en dichter. Geboren in een onderwijzersgezin in een armoedige streek die destijds tot Oost-Polen behoorde, wist de familie Kapuscinski na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog een deportatiekonvooi van het Sovjet-Russische leger richting Siberië te ontvluchten en uit te wijken naar Lviv en vervolgens naar Warschau. Zijn vader sloot zich bij het verzet aan en de jonge Kapuscinski kreeg in de hoofdstad met ontberingen zoals honger te maken.
Na de oorlog studeerde hij geschiedenis en Poolse taal- en letterkunde aan de universiteit van Warschau. In 1949 maakte hij zijn debuut met gedichten in het blad Dzis i Jutro. Bij het jeugdblad Sztandar Mlodych deed hij zijn eerste schreden op het journalistieke pad. Hij reisde ervoor door allerlei Aziatische landen waarbij hij onder meer India, China en omliggende landen aandeed.
Kapuscinski sloot zich in 1953 bij de Poolse communistische partij aan. Eind jaren 1950 maakte hij onder andere journalistieke reportages over Belgisch-Congo. Het belangrijke communistische weekblad Polityka waar hij bij was terechtgekomen, fungeerde begin jaren zestig als springplank naar het Poolse persbureau PAP. Kapuscinski die destijds alleen de Poolse taal machtig was, werd vanaf 1964 voor dit persagentschap de enige buitenlandcorrespondent voor Latijns-Amerika, Azië en Afrika. Vooral laatstgenoemd continent inspireerde hem.
In Afrika maakte hij de dekolonisatie en de chaotische tijd daarna van nabij mee. Niet alleen zag hij 27 revoluties en staatsgrepen aan zich voorbijtrekken, ook werd hij viermaal ter dood veroordeeld.
Kapuscinski genoot buitenslands volledige vrijheid, in tegenstelling tot zijn Poolse medeburgers die in eigen land te maken hadden met communistische overheidsrepressie. Vanwege die onderdrukking maakte Kapuscinski altijd drie versies van zijn reportages. Een zwaar gecensureerde voor de kranten, een wat vrijere versie voor een blad voor de politieke toplaag en eentje die hij voor zichzelf en zijn te schrijven boeken placht te bewaren en die beide vorige versies overtrof.
Toen in 1981 Solidarnosc, de vrije vakbond van Walesa alsmede de journalistiek met een strenge aanpak van de Poolse communistische regering te maken kregen, besloot Kapuscinski voor zijn lidmaatschap van de communistische partij te bedanken.
Behalve zijn journalistieke productie schreef hij verhalen over actuele historische onderwerpen die in meer dan dertig talen werden vertaald waaronder voor een deel ook in het Nederlands. Ook zag een dichtbundel genaamd Notes (Pools voor 'notities') in 1986 het levenslicht.
Ryszard Kapuscinski die een aantal malen kanshebber leek te zijn op de Nobelprijs voor de Literatuur, maar deze desondanks nooit mocht ontvangen, overleed op 74-jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartoperatie die hij enige dagen daarvoor had ondergaan.
Zijn journalistieke wijze van schrijven die het midden hield tussen literatuur en journalistiek en zijn aandacht voor het menselijke aspect bij gebeurtenissen van ingrijpende geschiedkundige waarde hebben veel invloed uitgeoefend op tal van andere journalisten. Kapuscinski zelf liet zich inspireren door de Historiën van de antieke Griekse schrijver Herodotus en door zijn landgenoot Bronislaw Malinowski die als de uitvinder van de culturele antropologie geldt. Kapuscinski placht de Historiën bij zijn reizen mee te nemen en las het boek keer op keer.
Op 26 februari 2010 publiceerde Artur Domoslawski, een leerling van Kapu?ci?ski, een controversiële biografie: Kapuscinski, non-fictie (Poolse titel). Domoslawski beschrijft niet alleen verschillende buitenechtelijke relaties van Kapuscinski, maar ook hoe hij het in zijn reportagewerk niet altijd even nauw nam met de letterlijke waarheid.