Achel Oude Watermolen Grevenbroekmolen Het Mulke  

• 1212 
• Achel 

  + 1

  Hamont Achel
• Molendijk 
• Limburg [NLD] 

4632801

Ansichtkaarten

Achel Oude Watermolen Grevenbroekmolen Het Mulke

Achel, Hamont Achel

Beken: Warmbeek, Watermolens

1212

Color, Jos Pe Arnhem (logo)

14,6 x 10,5 cm

De Grevenbroekmolen (ook Het Mulke of 't Mulke genaamd) is een onderslagmolen op de Warmbeek, aan de Molendijk. De oudste molen van deze naam werd reeds genoemd in 1316 en behoorde later toe aan de heren van Grevenbroek. Het was een banmolen. Hij lag bij Genenbroek, nabij het dorp Achel. In 1474 was er sprake van de Numolen (Nieuwe Molen) in de buurt van het Kasteel Grevenbroek. In 1611 was er sprake van een watermolen die enkele honderden meter ten westen van de huidige locatie lag, in de buurt van het huidige pad De Bauwelkes, op de zogeheten Oude Beek, de oude bedding van de Warmbeek. In 1623 kreeg molenbouwer Lambrecht Janss van de Prinsbisschop van Luik de toestemming om een nieuwe beek te graven en daarop een olieslagmolen in te richten. Deze molen werkte niet goed door te weinig debiet. In 1656 verzocht Lambrecht zelfs om de pacht op te zeggen. In 1770 werd de huidige watermolen gebouwd op dezelfde plaats als die van Lambrecht Janss. Hiervoor werden onderdelen van de molen op de Oude Beek gebruikt. Een nieuwe molenweijer werd aangelegd en in 1774 werd tegenover Het Mulke nog een olieslagmolen geplaatst die voordien nabij de Achelse Kluis had gestaan. Zo was er een dubbele molen. Op de nu nog bestaande molen werd graan en boekweit gemalen. In 1920 stopte het bedrijf en werd het rad verplaatst naar de Galdermansmolen, waar zich het nog steeds bevindt. Het gebouw is tegenwoordig nog aanwezig. Achel is een dorp in de Belgische provincie Limburg en een deelgemeente van Hamont-Achel. Achel is bekend vanwege de Achelse Kluis, een trappistenklooster dat ook deels op Nederlands grondgebied ligt. Dit klooster brouwt zijn eigen bier, het trappistenbier genaamd Achel. Hamont is een Vlaamse stad behorend tot de gemeente Hamont-Achel in het noorden van de provincie Limburg. Tot 1977 vormde zij een zelfstandige gemeente waarna zij met buurgemeente Achel fuseerde tot een nieuwe gemeente. In 1257 werd Hamont voor het eerst vermeld. De naam kan zijn afgeleid van Haag-Mont dat omheinde beboste helling betekent, ofwel van Hameide dat omheinde plaats betekent. Archeologisch onderzoek heeft grafheuvels uit de bronstijd blootgelegd. Ook zijn er overblijfselen uit de Romeinse tijd, waaronder een muntschat, gevonden. Het gebied van Hamont, Achel en Sint-Huibrechts-Lille behoorde in de vroege middeleeuwen tot het kapittel van de Sint-Servaaskerk in Maastricht. Dit blijkt uit een document van 1139. Sedert 1275 kwam het domein geleidelijk onder invloed van de heren van Boxtel die voogd van het kapittel waren. Dit leidde tot het ontstaan van de vrije heerlijkheid Grevenbroek waar Hamont deel van uitmaakte. Hamont had hierin een speciaal statuut. Begin 14e eeuw had het al een stedelijk karakter en de welvaart nam toe toen in 1307 handeldrijvende Lombarden zich in het stadje vestigden. In de tweede helft van de 14e eeuw werd een omwalling aangelegd met twee stadspoorten erin: een op Budel en een op het Kasteel Grevenbroek. Aan de noordzijde verrees een kleine bakstenen burcht waarvan de fundamenten in 1994 werden blootgelegd. In 1388 verrees een hospitaal met kapel en omstreeks deze tijd kreeg Hamont beperkte stadsrechten. Een gewapend conflict in 1401 leidde er toe dat Grevenbroek, en ook Hamont, onder invloed van het prinsbisdom Luik kwam. Het speciaal statuut werd afgeschaft. In 1468 vond een strafexpeditie plaats door Karel de Stoute aangezien het prinsbisdom Luik in oorlog met hem is geweest. In 1493 woedde er een stadsbrand. In 1585 kocht het prinsbisdom ook de overige rechten van de heerlijkheid en werd Grevenbroek de facto afgeschaft. Hamont was een zogenoemde goede stede van het Graafschap Loon. Ondertussen was een tijd aangebroken waarin oorlogen, epidemieën en stadsbranden de economie verwoestten. In 1595 vond er te Hamont een tragische heksenverbranding plaats: de 'heks' Griet en haar dochter kwamen om op de brandstapel. In 1599 en 1600 werd de stad geteisterd door Spaanse troepen en in 1642 door Hessische troepen. Ook werd Hamont in 1648 een grensgemeente, waaraan een douanepaal uit 1662 op Budels gebied nog herinnert. Pas in de 18e eeuw vond weer een opbloei plaats, mede door de teutenhandel. De teuten zorgden voor een aantal statige huizen waarvan enkele nog steeds bestaan. In 1756 woedde er weer een grote stadsbrand, waarna huizen met de kopse kant naar de markt werden gebouwd. In 1782 kreeg Hamont van de Luikse prins-bisschop toestemming en de nodige gelden om een perron op te richten die tegelijkertijd als waterpomp en schandpaal fungeerde. Deze pomp werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog vanwege gevechtshandelingen in 1944 door Britse militairen vernield en in 1989 gereconstrueerd. Overigens raakte Hamont in 1796 zijn stadsrechten kwijt. De Belgische opstand richtte in 1830 schade aan, maar daarna kwam er een opleving. Zo werd in 1844 het Kempens Kanaal gegraven en in 1869 begon men met de aanleg van de IJzeren Rijn, zodat er in 1879 ook een spoorwegstation kwam. In 1836 vestigden de Ursulinen zich in Hamont, waar ze onderwijs verzorgden. De Augustinessen of Zwarte Zusters volgden in 1889. Zij wijdden zich onder meer aan bejaardenzorg. In 1902 kwamen de Salvatorianen naar 't Lo, en zij stichtten er een college. In de 19e eeuw kwam er industrie in de vorm van steenbakkerijen, sigarenfabrieken en leerlooierijen en in 1853 een wasblekerij die uitgroeide tot een belangrijke kaarsenfabriek, de firma Spaas, die tegenwoordig nog steeds bestaat en 220 werknemers heeft. De Eerste Wereldoorlog bracht de aanleg van de Draad met zich mee. In 1915 werd het gebied van Achel-Hamont aldus afgesloten van de rest van België doordat deze afscheiding ten zuiden van de dorpen kwam. In 1916 kwam de draad daadwerkelijk langs de grens te lopen en werd het gebied afgegrendeld van Nederland. Op 18 november 1918, een week na de wapenstilstand, vloog een Duitse munitietrein op het volle emplacement in brand en ontplofte. Volgens berichten werden 1000 Duitse soldaten in de munitietrein en een in de buurt geparkeerde Rode Kruistrein gedood of ernstig gewond. Als door een wonder vielen geen burgerslachtoffers. Wel was de schade in heel Hamont groot. Zie ook het hoofdartikel: Ramp van Hamont. In 1977 werd Hamont met Achel samengevoegd tot de fusiegemeente Hamont-Achel, welke in 1985 werd verheven tot stad.